Vàng từ lâu đã là một loại hàng hóa được ưa chuộng ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là ở Việt Nam. Vàng đóng vai trò là vật lưu trữ giá trị, hàng rào chống lạm phát và cũng là biểu tượng của sự giàu có và địa vị xã hội. Theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia tiêu thụ vàng bình quân đầu người hàng đầu trên thế giới, với khoảng 500 tấn vàng. Bỏ qua các yếu tố truyền thống, văn hóa, sự thiếu lòng tin vào hệ thống ngân hàng cũng như những bất ổn kinh tế vĩ mô liên tục thúc đẩy nhu cầu tích trữ, sử dụng vàng của người dân tại nước ta.
Vàng là hàng hoá độc quyền
Vì tầm quan trọng của vàng đối với nền kinh tế và xã hội Việt Nam mà việc quản lí thị trường vàng đã và vẫn đang là chủ đề gây nhiều tranh cãi gay gắt. Kể từ năm 2012 tới nay, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) được độc quyền sản xuất và kinh doanh vàng miếng của Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) – thương hiệu vàng được ưa chuộng và tin dùng số một tại Việt Nam. Bên cạnh đó, NHNN cũng kiểm soát việc xuất nhập khẩu vàng, ấn định giá tham chiếu hằng ngày và can thiệp vào thị trường nhằm ổn định tỉ giá và hạn chế đầu cơ vàng.
Những người ủng hộ chế độ độc quyền này của NHNN cho rằng đây là chính sách phù hợp nhất để duy trì sự ổn định, trật tự trên thị trường vàng vốn đã dễ biến động và luôn có tình trạng đầu cơ bởi mối liên hệ chặt chẽ với thị trường ngoại hối và kinh tế vĩ mô. Họ cũng cho rằng độc quyền cũng đảm bảo chất lượng và độ tinh khiết của vàng thành phẩm, giúp bảo vệ người tiêu dùng khỏi các sản phẩm giả, bị pha tạp.
Bên cạnh đó, những người phản đối chế độ độc quyền vàng của NHNN cho rằng chính sách này làm biến dạng thị trường vàng và gây ra sự thiếu hiệu quả trong vận động thị trường, dẫn đến giá vàng trong nước cao hơn nhiều so với chuẩn quốc tế, từ đó gây nên tình trạng buôn lậu vàng tăng mạnh, làm giảm lợi nhuận cho nhà đầu tư vàng. Ngoài ra, sự độc quyền cũng kìm hãm thị trường vàng phát triển, hạn chế sự lựa chọn và làm giảm độ cạnh tranh trên thị trường, khiến người tiêu dùng không được hưởng lợi. Hơn nữa, sự thiếu minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động của NHNN cũng làm dấy lên lo ngại về thao túng giá và các hành vi không công bằng.
Các vấn đề tranh cãi
Ảnh hưởng tích cực
Nhìn chung, không thể phủ nhận sự độc quyền của NHNN trên thị trường vàng đã và đang giúp tăng cường sự ổn định của không chỉ thị trường vàng, thị trường ngoại hối mà cả kinh tế vĩ mô thông qua việc làm giảm độ biến động và tình trạng đầu cơ vàng thông qua điều chỉnh giá vàng trong nước để phù hợp với giá vàng quốc tế. Bên cạnh đó, điều này cũng làm giảm nhu cầu về vàng để thay thế cho đồng nội tệ và đóng vai trò như một hàng rào chống lạm phát, trượt giá đồng nội tệ và củng cố niềm tin của nhân dân vào chính sách tiền tệ. Sự độc quyền của NHNN còn cải thiện hiệu suất phối hợp và củng cố tính nhất quán giữa chính sách tiền tệ và chính sách tỉ giá hối đoái thông qua việc loại bỏ tình thế “tiến thoái lưỡng nan” trong việc điều chỉnh các chính sách cũng như đánh đổi giá trị giữa hai mục tiêu này của chính phủ.
Chưa hết, như có nói sơ qua bên trên, việc NHNN độc quyền thị trường vàng đảm bảo chất lượng và độ tinh khiết của vàng khi các thỏi vàng mang thương hiệu SJC bắt buộc phải đạt các tiêu chuẩn như có trọng lượng ở 37,5 gram, độ tinh khiết là 99,99%, mang thiết kế và logo tiêu chuẩn. Điều này bảo vệ người tiêu dùng khỏi các sản phẩm giả mạo và pha trộn vốn rất phổ biến ở các phân khúc thị trường không chính thức và bất hợp pháp.
Ảnh hưởng tiêu cực
Sự độc quyền của NHNN trên thị trường vàng là nguyên nhân khiến thị trường hoạt động kém hiệu quả, thậm chí bị biến tướng thông qua việc điều chỉnh bất chấp giá vàng trong nước so với giá vàng quốc tế. Điều này không chỉ tạo ra sự thiếu hụt hoặc dư thừa cung cầu vàng ở một thời điểm mà còn áp đặt các rào cản chi phí không cần thiết đối với các nhà sản xuất, kinh doanh vàng. Không chỉ hạn chế các cơ hội và lựa chọn đầu tư vàng, sự độc quyền còn tạo ra chênh lệch lãi suất âm giữa thị trường vàng trong nước và quốc tế, cổ xuý hoạt động buôn lậu khi tạo cơ hội kinh doanh chênh lệch giá giữa thị trường vàng trong nước và quốc tế.
Thêm vào đó, thị trường vàng Việt Nam sẽ khó có thể phát triển thành một thị trường vàng đa dạng và sáng tạo hơn nếu người tiêu dùng bị hạn chế sự lựa chọn và tính cạnh tranh của thị trường ở mức thấp. Sự độc quyền của NHNN cũng đồng thời hạn chế nguồn cung và làm giảm sự đa dạng mẫu mã sản phẩm vàng khi áp đặt tiêu chuẩn và thiết kế thống nhất cho vàng miếng cũng như chỉ định cơ sở sản xuất các loại sản phẩm vàng khác như tiền xu, đồ trang sức và vàng thỏi. Không những thế, các kênh, nền tảng giao dịch vàng và các công cụ phái sinh cũng khó lòng xuất hiện, dẫn đến sự chậm chạp trong cải tiến thị trường, cũng như làm mất đi những lợi ích của một thị trường vàng năng động và cạnh tranh.
Ngoài ra, như đã nói ở trên, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của thị trường vàng bị suy giảm khi NHNN không công khai đầy đủ thông tin, tín hiệu về thị trường vàng cũng như can thiệp quá sâu vào thị trường và hạn chế hoạt động xuất nhập khẩu vàng. Mối lo ngại về tình trạng thao túng giá và các hành vi không công bằng do xung đột lợi ích và rủi ro đạo đức cũng là những ảnh hưởng tiêu cực mà chính sách độc quyền mang lại. Dần dà điều này cũng làm xói mòn niềm tin vào thị trường vàng bởi những nghi ngờ về tính trung thực của thị trường.
Ý kiến chuyên gia
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU), Giáo sư Hoàng Văn Cường, chỉ ra rằng qui định về thương hiệu vàng miếng quốc gia của Việt Nam tạo ra sự bất công cho các thương hiệu vàng trong nước khác. Khoảng cách giá giữa SJC và vàng toàn cầu gây ra tổn thất xã hội và thúc giục chúng ta phải xem xét lại các qui định về độc quyền vàng hiện hành. Ông Cường cũng đề nghị nên cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng hơn để đáp ứng nhu cầu thị trường. Khi nguồn cung được giải phóng và tính cạnh tranh của thị trường được đảm bảo, người dân có thể tiếp cận nguồn vàng dễ dàng và tiết kiệm được nhiều chi phí hơn, tình trạng khan hiếm sẽ được giải quyết.
Các chuyên gia kinh tế khi được hỏi cũng đồng tình với Giáo sư Hoàng Văn Cường rằng Việt Nam không nên duy trì sự độc quyền về một thương hiệu vàng miếng quốc gia. Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA), cho rằng cách quản lí thị trường vàng hiện nay cần phải xem xét lại. Theo ông Hùng, việc độc quyền vàng miếng SJC dẫn đến sự chênh lệch lớn về giá vàng và người dân không được hưởng lợi từ điều đó. Ông Hùng cũng chỉ ra rằng, nếu đã coi vàng là hàng hóa như ở các nước khác thì NHNN không cần phải trực tiếp quản lí thị trường vàng. Ngoài ra, lệnh cấm nhập khẩu vàng nguyên liệu cũng tạo cơ hội cho làn sóng buôn lậu mặt hàng này dâng cao.
Cuối tháng 12/2023 vừa qua, giá vàng miếng trong nước biến động liên tục. Trong khi vàng nhẫn, trang sức ổn định ở mức 63-64 triệu đồng/lượng thì giá vàng miếng SJC có lúc vọt lên cao kỷ lục trên 80 triệu đồng/lượng. Những ngày tiếp theo, giá vàng miếng liên tục lên xuống, thậm chí chỉ trong vài giờ, chênh lệch với giá thế giới lên tới 20 triệu đồng. Biên độ mua bán cũng tăng lên 4-6 triệu đồng cho thấy thị trường đang có mức độ bất ổn rất cao.
Đề xuất
Dựa trên những phân tích được đưa ra ở các phần trước, các chuyên gia đã đưa ra một số ý tưởng về giải pháp tiềm năng cho tình trạng độc quyền của NHNN trên thị trường vàng. Họ nhất trí rằng đây không phải là nhiệm vụ dễ dàng, đòi hỏi nhiều nỗ lực từ các bên, đặc biệt là NHNN.
Thứ nhất, cho phép các nhà nhập khẩu và luyện vàng được cấp phép, do NHNN ủy quyền và quản lí, đa dạng hóa nguồn cung và chủng loại sản phẩm vàng trên thị trường. Các nhà nhập khẩu và tinh chế vàng được cấp phép sẽ phải tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn của NHNN về chất lượng và độ tinh khiết của vàng cũng như việc báo cáo và công bố các hoạt động và giao dịch của họ. Các nhà nhập khẩu và luyện vàng được cấp phép cũng sẽ phải tuân theo hạn ngạch xuất nhập khẩu của NHNN, do NHNN xác định dựa trên điều kiện thị trường và mục tiêu chính sách.
Thứ hai, việc thành lập một sàn giao dịch vàng chuyên dụng do NHNN điều hành và quản lí sẽ đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của thị trường. Sàn giao dịch vàng sẽ cung cấp một nền tảng tập trung và tiêu chuẩn hóa cho việc giao dịch các sản phẩm vàng như thỏi, tiền xu, đồ trang sức và vàng miếng. Việc trao đổi giao dịch vàng cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát hiện giá và thanh toán bù trừ các giao dịch vàng. Sàn giao dịch vàng cũng sẽ phổ biến thông tin và dữ liệu về thị trường vàng, chẳng hạn như cung và cầu, khối lượng và giá trị, giá cả và chênh lệch giá.
Thứ ba, phát triển các kênh và nền tảng mới và thay thế cho giao dịch vàng, như nền tảng trực tuyến và di động, quỹ ETF vàng và các công cụ phái sinh, được NHNN cho phép và quản lí, sẽ nâng cao sự thuận tiện và khả năng tiếp cận của giao dịch vàng. chợ vàng. Các kênh và nền tảng mới và thay thế cho giao dịch vàng sẽ mang lại nhiều lựa chọn và cơ hội hơn cho người tiêu dùng và nhà đầu tư vàng, cũng như cho các nhà sản xuất và kinh doanh vàng. Các kênh và nền tảng mới và thay thế cho giao dịch vàng cũng sẽ thúc đẩy sự đổi mới và cạnh tranh trên thị trường vàng cũng như thị trường tài chính.
Cuối cùng, việc áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng chặt chẽ, thực hành giao dịch minh bạch và các biện pháp chống rửa tiền nghiêm ngặt do Ngân hàng Nhà nước đặt ra và thực thi sẽ bảo vệ tính toàn vẹn và an ninh của thị trường vàng. Các tiêu chuẩn chất lượng chặt chẽ sẽ đảm bảo chất lượng và độ tinh khiết của sản phẩm vàng bằng cách yêu cầu NHNN hoặc các cơ quan được ủy quyền chứng nhận và kiểm định sản phẩm vàng. Thực tiễn giao dịch minh bạch sẽ đảm bảo sự công bằng và trung thực của thị trường vàng bằng cách yêu cầu đăng ký và xác định những người tham gia thị trường cũng như báo cáo và tiết lộ các hoạt động và giao dịch của họ. Còn các biện pháp chống rửa tiền nghiêm ngặt sẽ ngăn chặn việc sử dụng thị trường vàng cho các mục đích bất hợp pháp bằng cách yêu cầu xác minh và theo dõi nguồn và đích đến của quỹ vàng cũng như báo cáo và điều tra mọi hoạt động hoặc giao dịch đáng ngờ hoặc bất thường.
Giới thiệu gói nhượng quyền thương mại trung tâm Anh ngữ quốc tế Language Link Academic
Hệ thống nhượng quyền trung tâm Anh ngữ quốc tế của Language Link được thiết kế đặc biệt nhằm đáp ứng nhu cầu của các tổ chức và cá nhân có mong muốn đầu tư vào lĩnh vực giáo dục vẫn đang còn nhiều tiềm năng phát triển. Bên cạnh nguồn thu từ trung tâm tiếng Anh, một số nguồn thu bổ sung bao gồm:
- Chia sẻ hoa hồng dịch vụ du học;
- Bán giáo trình và các khóa học đào tạo giáo viên trực tuyến có bản quyền;
- Các chương trình đào tạo ngoài trung tâm, tiếp cận đến các trường tiểu học và trung học.
Về thương hiệu Language Link Academic
Language Link Academic (LLA) được thành lập năm 1996 tại Hà Nội với tên gọi Language Link Việt Nam, trở thành một trong những đơn vị giáo dục tiếng Anh bản ngữ đầu tiên tại Việt Nam.
Áp dụng công nghệ giáo dục tiêu chuẩn châu Âu, LLA phát triển thành công chương trình đào tạo tiếng Anh hoàn hảo dành cho người Việt và đã sát cánh cùng hàng trăm nghìn học sinh và phụ huynh trong suốt hơn 25 năm qua. Hàng chục chương trình giáo dục đa kênh của LLA ra đời nhằm giúp học sinh người Việt học tiếng Anh tốt hơn, nhanh hơn, sẵn sàng và tự tin viết nên câu chuyện của chính mình không chỉ tại Việt Nam mà bất cứ đâu trên toàn thế giới.
Hệ thống trung tâm Anh ngữ LLA đã có mặt tại 10 tỉnh thành trên toàn quốc và là đối tác lâu năm của Sở Giáo dục và Đào tạo Tp. Hà Nội trong gần 20 năm.
Để nhận tư vấn về gói nhượng quyền, vui lòng để lại thông tin tại đây hoặc gửi email tới địa chỉ franchise@languagelink.edu.vn, hotline: 0989857371.
Xem thêm:
